Majčinski učinak

Učinak produkata majčinih gena (najčešće proteini ili mRNA) na fenotip potomaka je majčinski učinak (naziv predložio A. Sturtevant). Primjerice molekula mRNA koja nastaje transkripcijom majčinog gena u primarnoj oociti prenosi se citoplazmom jajne stanice do zigote gdje dolazi do translacije odnosno sinteze proteina što je ekspresija majčinog genotipa. Potomak ne mora naslijediti taj gen. Majčinski učinak može se pratiti kroz nekoliko generacija i potpuno je različit od majčinskog nasljeđivanja.

Pigmentacija u moljca (slika 17.1.)

U moljca, Ephestia kühniella u jajima se akumulira prekursor pigmenta kinurenin koji je rezultat ekspresije dominantnog alela A. Kada se bezbojna ženka (aa) križa s obojanim mužjakom (AA ili Aa) fenotip potomaka je ekspresija njihovog genotipa. Ali ako je majka pigmentirana i genotipa AA ili Aa, sve će ličinke biti pigmentirane bez obzira na njihov genotip. Razlog je taj što pigmentacija ličinki dolazi od kinurenina iz jajne stanice (primjer dolje). Količina kinurenina se s vremenom smanjuje, pa će fenotip odraslih jedinki biti odraz njihovog genotipa.

Kod puža Lymnaea peregra desna zavojitost kućice je pod kontrolom dominantnog alela D, a lijeva zavojitost je pod kontrolom recesivnog alela d. Puž je hermafrodit pa se može razmnožavati samooplodnjom ili stranooplodnjom. Nasljeđivanje zavojitosti puževe kućice je primjer zakašnjelog Mendelovog nasljeđivanja jer se očekivani fenotipski omjer F2 generacije monohibridnog križanja javlja tek u F3 generaciji potomaka (slika 17.2.). Razlog je taj što protein koje nastaju u citoplazmi jajne stanice, a rezultat je ekspresije majčinoga gena, utječe na ravninu prve diobe zigote (tj. na orijentaciju diobenog vretena). Nakon te prve diobe zigote određen je smjer zavojitosti kućice i takav ostaje kroz čitav životni vijek životinje.