Izvankromosomsko, nemendelsko ili citoplazmatsko nasljeđivanje pokazuju geni organela eukariotske stanice, te geni plazmida bakterijske stanice i infektivne čestice.
Kloroplasti se nasljeđuju uvijek citoplazmom jajne stanice što nazivamo majčinskim nasljeđivanjem.
Majčinsko nasljeđivanje pokazuju i geni mitohondrija sisavaca.
Učinak majčinskih supstanci (produkti majčinskih gena) na fenotip potomaka je majčinski učinak (učinak majčinog genotipa na fenotip potomaka).
Izvankromosomske gene mogu nositi stanice domaćina u obliku plazmida, virusne ili bakterijske DNA. Ove komponente utječu na fenotip domaćina, ali nisu od esencijalnog značenja za stanicu. To su infektivne čestice bakterijskog ili virusnog porijekla.
Plazmidi su male kružne molekule DNA koje nalazimo najčešće u bakterijskim stanicama, ali se javljaju i u eukariotskim stanicama (kvasci). Nose gene za neka važna svojstva (npr. rezistentnost na antibiotik) ali nisu od esencijalnog značenja za preživljavanje stanice domaćina.